Şahan Arzruni / Halamın verdiği zarftan ses hazinesi çıktı

0

Liszt’in hayran kaldığı İzmirli Stepan Elmas, İstiklal Marşı’nın orkestrasyonunu yapan Edgar Manas, Osmanlı’da operet geleneğini başlatan Dikran Çuhacıyan… Piyanist Şahan Arzruni, halasının 1970’lerde verdiği nota dolu zarfı 30 yıl sonra incelediğinde şaştı kaldı. İçinden çıkanlarla ilk Ermeni piyanist bestecilerin eserlerinden oluşan “Anma” albümünü kaydetti.

 

Fotograf: Jack Vartoogian

Piyanist Stepan Elmas, İzmirli zengin bir tüccarın oğluydu. Babası işadamı olmasını arzu ediyordu. O ise müzik ve hayallerin peşinde yollara düşmüştü…
1879 Temmuzu’nda Weimar’da Franz Liszt’in karşısına çıktı. 17 yaşındaydı. Gelmiş geçmiş en büyük piyanist sıfatıyla Avrupa’da büyük saygı gören 68 yaşındaki üstad, Stepan’a piyanosunu gösterdi “çal bakalım” dedi. Genç piyanistin bir sürprizi vardı. Üstadın zorlu eserlerini birbiri ardına sıraladı. Yorumdan etkilenen Liszt “Viyana’ya yerleş, yeteneğini geliştir” deyince yeni bir dünya açıldı önünde. İzmirli genç, Brahms ve Çaykovski’nin yakın dostu Anton Door’dan piyano, Franz Kremm’den kompozisyon dersi aldı. Sonrasında uzun yıllar İngiltere’den İtalya’ya pek çok ülkede konserler verdi. Kendi eserlerini de yorumladı. Ölümünden yaklaşık 80 yıl sonra bugün üç piyano konçertosuyla hatırlıyor…
Liszt ile karşılaşmasından iki yıl sonra bestelediği, ustasına ithaf ettiği, onun tekniğine meydan okuduğu 6 Etüd ise diğer solo piyano eserleri gibi çoktan unutulup gitmişti. Tıpkı Edgar Manas’ın Batı Anadolu’nun farklı şehirlerinden ezgileri bir araya getirdiği “7 Dans” ya da Leblebici Hor-Hor Ağa operetiyle 1890’larda İstanbul’dan Londra sahnelerine uzanan Dikran Çuhacıyan’ın piyano için fügleri, impromptü’sü gibi…

12 besteci 21 eser

Amerika’da yaşayan İstanbullu piyanist Şahan Arzruni (71) geçen ay piyasaya çıkan Hommage/Anma adlı albümünde piyanoda öncü kabul edilen Ermeni bestecilerin eserlerini bir araya getiriyor. Kalan Müzik’in yayımladığı seçkide 12 besteci yer alıyor. Solo piyano için yazılmış, asırlık 21 eserden çoğu ilk kez kaydediliyor.
“Anma”nın çekirdeğini oluşturan besteler aynı kaynaktan ulaştı Arzruni’ye… 1970’lerin sonunda, Pangaltı’daki evinde ziyaret ettiği halası Vartuhi Hazorosyan bir zarf dolusu nota vermişti. Hazorosyan gençliğinde besteci Harutyun Sinanyan’ın piyano öğrencisiydi. Onun halası ise besteci Dikran Çuhacıyan’dan ders almıştı. Zarf bu bestecilerin eserleriyle doluydu. “Eserleri hızla gözden geçirdiğimde, aralarında çok özel bir şey olmadığını düşündüm” diyor Arzruni o günü anlatırken. “İstemiyorum” deyip geri vermek istese de nezaket icabı bavulunda zarfla döndü Amerika’ya.  30’lu yaşların ortasındaydı ve başka hedefleri vardı. Bir kenara bıraktığı zarfı tam 30 yıl sonra, halasının vefatının ardından bir kez daha eline aldı. “Çuhacıyan ve Sinanyan’ın yanı sıra 19’uncu yüzyıl Ermeni bestecilerinden dev bir seçkiydi. Anladım ki elimdeki zarf benzersiz bir armağan, gerçek bir kültürel servetti…”

8 albüm sırada

Besteci Papelyan’ın öğrencilerinden, teyzesi vefat edince onun kitaplığından da pek çok bilinmeyen eser çıktı. 2012’de, Gomidas CD’si yayımlandıktan sonra, elindeki bestelerle “Anma” albümünü hazırlamaya başladı Arzruni. Asadur, Çuhacıyan, Sinanyan, Manas, Papelyan, Berberyan, Elmas gibi Osmanlı Ermenisi bestecilerin yanı sıra Chopin’in öğrencisi Ukraynalı Karol Mikuli, Rimsky-Korsakov’un Ermenistanlı öğrencileri Makar Yekmalyan, Aleksandr Spendiaryan, Gürcistanlı Genaryos Gorğanyan, Ermenistanlı Nigoğayos Dikranyan’ın eserlerine de yer verdi CD’sinde. “Üslup, form çeşitliliğini gözeterek seçtim eserleri. Albümün ön araştırması uzun sürmekle birlikte, 2014 başında, New York’ta üç stüdyo gününde kaydettim.”
Tehcirin 100’üncü yıldönümüyle doğrudan bağlantısı olmasa da, albümdeki bestecilerden Sinanyan, Çuhacıyan ve Manas’ın bu felaketten sağ çıkması dikkat çekici. “Muhtemelen Papa’nın devreye girmesiyle Katolik Ermeniler kurtulmuştu. Tehcirin müzik açısından yarattığı en büyük kayıp Gomidas gibi bir dehayı elimizden almasıydı” diyor Arzruni. Bugüne kadar ABD, Türkiye ve Ermenistan’da 14 albümü yayımlanan sanatçı,  şimdi sekiz albümlük bir dizi kaydetmeyi planlıyor. Alan Hovhannes, Haçaturyan, diaspora bestecileri, Ermeni kadın besteciler, Ermenistanlı besteciler albümlerini genç piyanistler için eserler izleyecek…
(Serhan Yedig / Cumhuriyet Gazetesi / 17 Ocak 2015)

Linkler

Biyografisi

Şahan Arzruni’nin Facebook hesabı

Kişisel web sayfası

Share.

Leave A Reply

fourteen + 2 =

error: Content is protected !!