Kemani Emin Ongan, 1938’de yönetimini devraldığı Üsküdar Musiki Cemiyeti’nde pek çok öğrenci yetiştirdi. 1985’te, 78 yaşında hayata veda ettiğinde geriye “Sevemez Seni Hiç Kimse Benim Kadar”, “Titrer Yüreğim” gibi şarkılar ve saz eserlerinden oluşan 78 eserlik bir repertuvarın yanı sıra Hüsnü Anıl, Arif Sami Toker, Niyazi Sayın gibi pek çok öğrenci bıraktı. Ongan, 1952’de cemiyetin çalışmalarını şöyle anlatmıştı…
İstanbul Radyosu’nda Emin Ongan idaresindeki Üsküdar Halk Musikisi Derneği topluluğunun disiplinli konserlerleri dikkat çekiyor, zevkle dinleniyor.
Bir gün radyoya uğradığımda pek mütevazı kişiliğiyle tanınan Emin Ongan’la radyonun kantininde karşılaştım. Bu musiki derneğinin başkanı olan kemani Ongan’la hasbıhal ederken sordum:
Cemiyetiniz nerede?
– Üsküdar’da, Selman Ağa Mahallesi Çıkmazçeşme Sokağı’nda, yedi numaralı binada. Cemiyet haftada üç kez toplanır, nota, usul ve meşk öğretiriz.
Hangi günlerde toplanıyorsunuz?
– Çarşamba, Cuma günleri saat 17.30-20.00; pazar günleri saat 10.30-14.00 arasında. Çalışmalarımızda sıkı disipline bilhassa dikkat ederiz.
Öğrenci adaylarını bir ay sınarız
Cemiyetinize girmek için koşullar nelerdir?
– Mesela, sesi güzel birisi cemiyetimize müracaat eder. Onu yedek aza alırız. Bir aylık dersleri dinleme devresinden sonra imtihan ederiz. Bir ay zarfında bulunduğu derslere ait sualler sorar kulak terbiyesi ve kelime telaffuzunu inceleriz. Bu imtihanı kazanırsa asli aza olur. Ve her türlü çalışmalarımıza katılır.
Şu anda kaç üyeniz var?
– 80’i geçiyor.
Sazda kimler bulunuyor?
– Viyolonsel: Macide Akmankaya, keman: Nihal Dikmen, Yücel Aşan, Cumhur Yaşar Gildiş, kemençe: Reşat Uca, Ney: Vehbi, Tanbur: Burhan Atalay, kanun: Turgut İçden, kudüm: Hurşit Urgay, Ut: Hüsnü Bey, Rıdvan Aytan… Ayrıca Burhanettin Ökte ve Fikret Kutluğ cemiyetimizin azaları. Kendileri radyodaki konserlerimize iştirak eder.
Kadınlar koronuzda kimler var?
– Şükran Ağırbaş, Ümüt Umar, Tülay Özarı, Nesrin Kevenoğlu, Sevil Çabukçu, Aynur XÖzçelikçi, Mualla Giray, Türkan Yücekan, Necla Çelebi, Huriser Kızılserap, Şürkan Çekinmez, İnci Toker, Gülseren Tınaz, Feriha ve Seza.
Ya erkekler?
– Fethi Tur, Kamil Mete, Kudret Tomruk, İsmail Anadolu, Ahmet Anadolu, İsmet Çiğdem, Orhan Kızılsavaş, Celal Altmışlar, Ayhan Sökmen, Nadir Hilkat Çulha, Fuat Çabukçu, Nuri Erengönül, Kadri Akkaya, Mustafa Erişik, Dündar Halil Çetindağ, Sami ve Eyüp.
1936’da sahneyi
tamamen bıraktım
İsmini sık duyduğumuz Emin Ongan’a hayatını kısaca anlatmasını rica ediyorum:
– 1906 yılında Edirne’de doğdum. Ailemizde musiki ile uğraşan kişi yok. Kendimi yetiştirdim. 11 yaşındaydım. Ağabeyim (Nedim Ongan), Edirne Muallim Mektebi’nde hocaydı. Her hocanın bir musiki aleti öğrenmesi şarttır. Ağabeyim keman almıştı. Onun kemanıyla ben evde gizlice çalışıyordum. Kemana sonsuz bir aşkla bağlandım. Evde, mahsustan hastalanıp mektebe gitmeyerek, gizlice keman çaldığım günler çok olurdu. Zamanla musiki derslerimi rahmetli Arap Cemal ve Selimiyeli Ziya Bey’den aldım. Batı musikisi nazariyatını da Neyzen Yusuf Paşa’nın oğlu Celal Bey’den geçtim. Sahneye ilk defa 1927 yılında Üsküdar’da çıktım. 1936’da sahneyi tamamen bıraktım. Ha… Unutuyordum, musikide bana en çok yardımı dokunanların başında rahmetli Ata Bey gelir (Ata Bey, Üsküdar Musiki Cemiyeti’nin kurucusu, kanuni, telgrafçı lakabıyla da tanınıyor).
Evli misiniz?
– Evet, bir de 20 yaşında Tanju isminde oğlum var.
(Zeki Tükel / 8 Mart 1952 / Radyo Haftası / Fotoğraf: İsmet Gümüşdere / Arşiv çalışması, redaksiyon: Serhan Yedig)
AREL’İN TAKDİRİNİ KAZANMIŞTI
Kemanın yanı sıra ut, kanun, viyolonsel çalan Emin Ongan, 19 yaşından itibaren çeşitli müzik derneklerinde çalışmalar yaptı. 1927’de Üsküdar Musikî Cemiyeti’ne girdi. 1936’da Tekel İdarisi’nde memuriyete başlayana kadar gazinolarda keman çaldı. 1956’da kısım şefliğinden emekli oldu. Hüseyin Sadettin Arel’in talebiyle Konservatuvar İcra Heyeti’nde yer aldı. Kimi zaman konservatuvar konserlerini yönetti. Buradan ayrıldıktan sonra sadece İstanbul Radyosu’nda çalıştı. Yılmaz Öztuna’nın Türk Musikisi Ansiklopedisi’nde belirttiğine göre, Ongan “nezaketi, güler yüzlülüğü, iyi giyinmesiyle” tanınıyordu. Öğrencileri arasında Cüneyd Kosal, Hüsnü Anıl, Arif Sami Toker, Ekrem Erdoğru, Vecdi Seyhun, Niyazi Sayın bulunuyor. Ongan, ilk bestesini 1926 yılında yaptı. Günümüze 78 eseri ulaştı.1987’de Üsküdar Musiki Cemiyeti genel kurulunda aldığı kararla isminin başına Emin Ongan’ı ekledi.
