Cemal Reşit Rey / Operet bestelediğim yıllar, hayatımın en neşeli, en zevkli parçasıdır

0

20.yy’ın ikinci çeyreğinde Üç Saat, Lüküs Hayat, Deli Dolu, Saz – Caz, Hava – Cıva, Alabanda gibi popüler operetler besteleyen Cemal Reşit Rey, bu dönemi ağabeyi Ekrem Reşit’e borçlu olduğunu söylüyor. “Benden çok rahmetli ağabeyimindir onlar” diyor.

Cemal Reşit Rey

Osmanbey durağı köşesinden Nişantaşı’na kadar uzanan Şair Nigâr Sokağı, son yıllarda epeyce değişti, eski yapıların çoğu, yeni apartmanlara yerini bıraktı. Apartman alt katlarında kahveler, bakkallar, garajlar, döşemeciler açıldı. 30 yıldır uğramamış olanlar, yanlış geldiklerini sanır. Ama, Nişantaşı, Rumeli Caddesi’ne çıkan dönemeçte yükselen koca konak, hep o konak; eskimeye yüz tutmuş, boyaları aşınmış da olsa, yine konak.

Konağın birinci katından, günün çoğu saatleri piyano sesleri duyulur.

Bugün de öyle. Ama, bugün daha başka, oynak melodiler. Kıvrak, neşeli, arada bir hüzünlü melodiler… Operet melodileri. Durup kulak verenler, gülümseyerek mırıldananlar var, sokakta.

Konağın geniş ve yüksek tavanlı odasında beyaz ve iki katlı bir çini soba, yanıyor. Duvarlarda en güzel tezhip örnekleri. Sedef kakmalı tabureler, koltuklar, sigara iskemleleri arasında köşeyi dolduran bir piyano ve piyanoda Cemal Reşid Rey. Soldaki duvarı bir Aleyke avn-illah levhası, güzel yazının bütün inceliğiyle, süslüyor.

‘Cemal Reşid Rey, 30 yıl öncelerin Rey Kardeşler operetlerini çalıyor. Arada bir, kalkıp bir başka nota alıyor ve yine çalıyor. Çaldıkça, neşeleniyor:

— Bana o günleri hatırlattınız., ah ne iyi oldu! İçim sevinçle neşeyle, doldu. 30 yıl birden gençleşiverdim. Ama…

Yüzünü hüzün kapladı:

-Biraderim de hayatta kalsaydı. Şimdi yanımızda olmalıydı. Neşesi, şakaları, öfkeleri, bağırıp çağırmalarıyla odayı doldursa ve 30 yıl önceleri bize o bir bir anlatsaydı.

Piyanoyu bıraktı.

Piyanonun üstünde bir Ekrem Reşid Ağabey vardı. Koca beresi, kaim boyun atkısı, koca pabuçları, çatık kaşları, ok gibi bakışları öfkeyle hep ileriye bakan Ekrem Reşid Rey vardı; Cemal Nadir Güler’in şakacı çizgileri, Ekrem Reşid Rey’i bütün sevimliliğiyle yakalamış, bir kâğıt parçası ve küçük bir çerçeveyle piyanonun üstüne bırakıvermişti.

Cemal Reşid Rey, Cemal Nadir Güler’in çizgilerindeki Ekrem Ağabeyi’ne uzun uzun baktı:

— Operetlerimiz, benden çok onundur. Ah nasıl da uğraşır ve uğraştırırdı, bilmezsiniz. Eşsiz bir operetçiydi. Yalnız metinle değil, müzikle, artistlerle, dekor ve kostümlerle, rejisörle nasıl çekişirdi, bir görmeliydiniz! Ne müşkülpesentti. Müzik metne ve o sahnenin havasına uygun düşünceye kadar beğenmez ve yeni baştan, yeni baştan, yeni baştan besteletirdi. Hiç unutmam, Lüküs Hayat’ta Muammer’le Şevkiye’nin “Memiş Memiş ah sevgilim, sen benimsin ben de senin” parçası için beni ne uğraştırmıştı… Nur içinde yatsın… O parçayı sekizinci besteleyişte beğenebildiydi. Böyle parçalar için güzel bir buluşu vardı… Müzikle karikatür, derdi. Ama, Lüküs Hayat deyince de önce aklıma gelen melodi de “Memiş Memiş” oluyor.

Gülümsüyor.

Hazım Körmükçü gerçek bir operet artistiydi

Tepebaşı Tiyatrosu’nun sahnesi önünde, piyanosu başında çok genç bir besteci, sahnede öfkeli bir ağabey, kulakları piyanoda ve gözleri Ekrem Reşid’te Muammer’le Şevkiye;

Memiş Memiş, ah sevgilim

Sen benimsin, ben de senin…

Parmakları tuşlara dokunuyor:

Şişli’de bir apartman…

— Bu şarkıyı Hâzım Körmükçü’süz hatırlayabilir miyim? Ah bilmezsiniz, Hazım ne büyük komedyen, nasıl da gerçek bir operet artistiydi. Melodiyi hemen yakalar, bir dinleyişte rolünün kişiliğine en uygun okuyuşu bulup çıkarır, yüzü, hareketleriyle bütün vücuduyla müziği tamamlardı. Operet artistinin su katılmamışıydı. Besteyi notaya göre okumak yetmez, melodiye kendisini katmak, kendinden de bir şeyler vermek ister, operetçilik…

Lüküs Hayat’ın külhan Rıza Ağabey’i, biraz kılçıklı ve boğuk sesiyle, okuyor, eski İstanbul külhanbeylerinin bütün babacanlığıyla.

Lüküs hayat, ah ne hayat!

Yan gel de keyfine bak!

Halide Pişkin de, eli belinde, çapkın ve gevrek sesiyle başladı; bir bir arkasına bütün şarkılarını okudu:

Sütlü börek, neme gerek,

Ah berelim, vah berelim.

Ağabeyimin vefatıyla operet devrini kapattım

Beschtein marka piyanonun tuşlarında, İstanbul Şehir Opereti’nin yıllarca afişte kalan “Rey Kardeşler operetleri” geçit yapıyor.

Sedefli tabureler, koltuklar, hepsi birbirinden eşsiz güzel yazı örneği levhalar arasında, bu sabah operet var. Üç Saat’in arap ve acem’i, Deli – Dolu’nun otelci Jozef’i ve Marleen’i, Saz – Caz’ın Kevork’u aramızda, yanımızda. Cortot’nun, Kempff’in, Fournier’nin fotoğrafları gülümser gibi. Büyük besteci Cemal Reşid Rey’in bilmedikleri bir yanını öğrenmiş olmaktan hayret ve memnunluk duyuyorlar.

Cemal Reşid Rey, tatlı bir yorgunlukla bıraktı, tuşları:

Operet bestelediğim yıllar, hayatımın en neşeli, en zevkli parçasıdır. Ah ne güzeldi o günler. Operet gibiydi. Artistlerle kaynaşıvermiştik. Çoğu günler provaları bizde, konakta yapardık. Beraber yemek yer, geç vakitlere kadar konuşur, şakalaşır, müzik yapar, şarkılar söylerdik. Ah, yine Hâzım’ı hatırlıyorum. Konağa ilk gelişte : “Sizlere meftun oldum” demişti. “Biz tiyatroculara hiç benzemiyorsunuz.” Onunla ölünceye kadar dosttuk, çok iyi dostlardık.

İki saat geçivermişti. Vakit öğle olmuştu. Sokaktan yoğurtçu sesleri geliyordu.

Üç Saat, Lüküs Hayat, Deli Dolu, Saz – Caz, Hava – Cıva, Alabanda’lann müzikleri kadar neşeli, canlı ve pırılpırıldı, Cemal Reşid Rey. Operetler gibi anlatıyor, çalıyor ve okuyordu.

Cemal Reşid Rey, piyanonun kapağını indirdi:

-Biraderimin vefatıyla benim için operet de kapanmış oldu. Dedim ya, benden çok, rahmetli ağabeyimindir onlar.

(Burhan Arpad / Şubat 1964 / Orkestra Dergisi)

Linkler

Cemal Reşit Rey:  / Mozart’ın Türk Marşı bestecilerimize örnek olmalı

Cemal Reşit Rey / Geleceğe benden bir şey kalacaksa bu Enstantaneler olacaktır

Cemal Reşit Rey / Revü tipi opereti tercih ediyorum

Cemal Reşit Rey / Musiki İnkılabına karşı halkımızın çoğunun sessizce direnmesi şayanı hürmettir

Cemal Reşit Rey / Müziksever şarkı söyler, saz çalar, raks eder, asla müziği anlatmaya çalışmaz

 

Share.

Leave A Reply

17 − eight =

error: Content is protected !!